رامها به دو دسته تقسیم میشوند :
۱) رامهای استوک ( Stock ROM ) : رامهای رسمییا پیشفرض هر گوشی ! به عبارت دیگر رامیکه توسط شرکتهای سازنده ی گوشیهای تلفن همراه ارائه و به روز رسانی میشوند....برای نصب رامهای رسمینیاز به هیچ یک از اعمال تخصصی مانند روت کردن , آنلاک کردن , اس آف کردن و .... نمیباشد و در صورتی هم که این عملیات (روت کردن , آنلاک کردن , اس آف کردن و ....) را انجام داده باشید بعد از نصب رام رسمیهمه چیز به حالت قبلی خود برمیگردد...
۲) رامهای کاستوم ( Custom ROM ) :
کاستوم رامها نسخههای firmware آماده ای هستند که اصلاح شده و تغییر
یافته اند.برخی تنها دسترسی روت را فراهم کرده و برخی دیگر به کلی ظاهر و
حس کاربری موبایل را تغییر میدهند.کاستوم رامها معمولا توسط توسعه
دهندگان به عنوان یک سرگرمیجانبی آماده میشوند و اغلب در سایت XDA عرضه
میگردند.
امکانات یک کاستوم رام کاملا به سلیقه شخص کوکر،امکانات سخت افزاری گوشی و
البته به نبوغ و دانش شخص کوکر بستگی دارد. هیچ استانداری برای کوک کردن یک
رام وجود ندارد و همواره رامها با یکدیگر تفاوت داشته اند و دارند !
تنها فاکتور مهمیکه برای یک رام میتوان در نظر گرفت این است که تمام
قسمتهای گوشی به خوبی و بدون مشکل کار کنند .. قسمتهایی مانند دوربین ،
GPS و Wifi و ...رامهای Port شده به کاستوم رامهایی گفته میشود که از روی
رامیکه قبلا برای برای گوشی متفاوتی کوک شده بوده ، برای گوشی دیگری کوک
میشوند ! برای مثال یک کوکر از روی رامیکه برای گوشی X کوک شده بوده ،
رامیبرای گوشی Y کوک میکند . به این رام Port شده میگویند ! البته تعداد
این رامها بسیار کمتر از رامهای دیگر است زیرا در کوک کردن این رامها
مشکلات زیادی وجود دارد و کوکر نمیتواند از روی هر گوشی برای گوشی مورد
نظر خود رام Port کند. عواملی مانند نوع چیپ ستها ، اندازه صفحه نمایش و
... در اینجا مورد توجه است و بدون توجه به این عوامل Port کردن رام غیر
ممکن است ! Custom Rom در پارتیشن System ریخته میشود و از آن جایی که
نوشتن روی این پارتیشن تنها پس از Root شدن گوشی ممکن است ؛ ریختن کاستوم
رام هم تنها پس از Root شدن ممکن است و در حالت Unroot هیچ راهی برای ریختن
آنها وجود ندارد !
البته رامها دارای فایل Boot.img نیز هستند که وجود این فایل برای بوت شدن رام اجباری است. این فایل در پارتیشن Boot ریخته میشود
بوت لودر (Bootloader):
بوت لودر پایین ترین سطح کدهای فرمان در تلفن شما است. در واقع یک بخش
کوچک نرم افزاری که برای اجرای صحیح سیستم عامل حضور آن ضروری است. برای
مقایسه میتوان گفت نقشی همانند بایوس کامپیوترها بر عهده دارد. معمولا
هنگامیموبایل یا تبلت جدیدی میخرید، بوت لودر آن قفل است. لذا در فرآیند
روت کردن، در بعضی از برندها مثل HTC معمولا آنلاک کردن بوت لودر و باز
کردن قفل آن اولین اولویت شما خواهد بود.
چرا بوت لودر قفل ( Lock ) شده است؟ بوت لودر معمولا روی گوشیهای اندرویدی
قفل میباشد، به دلیل اینکه اگرچه متن باز است اما به هرحال تولید کنندگان
میخواهند که شما از همان ورژن اندرویدی استفاده کنید که آنها برای گوشی
شما طراحی کرده اند. برای انجام این کار، تولیدکنندگان بوت لودر را قفل
میکنند. با بوت لودر قفل روی یک گوشی اندرویدی، تقریبا فلش(نصب) رامهای
کاستوم که کرنل احتصاصی خود را دارند، غیر ممکن است. هرگونه تلاشی برای
اینکار منجر به باطل شدن گارانتی و حتی بریک شدن گوشی میشود(زیاد هم
نترسید ولی احتیاط شرط عقله). بنابراین همیشه اولین قدم، انلاک کردن بوت
لودر میباشد. چرا لازم است که در یک گوشی اندرویدی بوت لودر را انلاک
کنیم؟ جواب این سوال بسیار راحت است. اگر نیاز به روت (نه در همه موارد) و
نصب رامهای کاستوم ( در صورت همراه بودن با کرنل اختصاصی) دارید، لازم است
که شما بوت لودر دستگاه خود را انلاک کنید. به عبارت ساده تر انلاک بوت
لودر به شما اجازه میدهد تا کرنل شخصی سازی شده را نصب کنید.
Kernel: هسته یا واسطه ی بین سخت افزار و نرم افزار گوشی ! کرنل در واقع یک میان افزار یا نرم افزار سطح پایینی است که با سخت افزار موبایل در ارتباط است. کرنل جایی میان سیستم عامل و تلفن هوشمند ایستاده و به تفسیر دستورات و کنترل چیزهایی مانند سرعت و ولتاژ پردازندهها مشغول است. فلش کردن دستگاه و جایگزینی یک کرنل کاستوم دسترسی شما را به ولتاژهای پردازنده ممکن میسازد. حال میتوانید با دستکاری این بخش، عمر باتری را بیشتر کرده یا سرعت موبایل را بالا ببرید.
ریکاوری (Recovery): ریکاوری یک قطعه نرم افزاری مجزا از اندروید است. به نوعی آن را میتوان یک سیستم عامل جایگزین بسیار محدود دانست. معمولا با فشردن همزمان چند دکمه هنگام روشن شدن موبایل، میتوانید ریکاوری را بوت کنید( برای دونستن اینکه چطور وارد ریکاوری گوشی خودتون بشید به بخش مربوط به گوشی خودتون در انجمن مراجعه کنید) . هنگامیوارد ریکاوری شوید، قادر به تغییرات گسترده ای همچون فلش کردن رامها یا پاک کردن اطلاعات کاربری و... خواهید بود. ریکاوری اصلی که از طرف کارخانه سازنده اسمارت فونها عرضه میشود، معمولا بسیار محدود است. لذا یکی از مراحل روت کردن تلفن، میتواند نصب یک ریکاوری کاستوم باشد. به طور خاص دو نوع ریکاوری کاستوم وجود دارد: ClockwordMod و TWRP.
Clockwork Mod :
یک ریکاوری کاستوم بسیار کاربردی هست که جایگزین حالت Recovery Mode
میشود. برای رفتن به اینحالت از همان روش ۳ دکمه ی ریکاوری مد استفاده
میشود. گاهی به صورت مخفف CWM نیز نوشته میشود. معمولا هر جا از شما خواسته
شد، که فایلی با پسوند .ZIP را نصب کنید، باید به این نرم افزار مراجعه
کنید. معمولا با تغییر کرنل این نرم افزار هم تغییر میکنه، این برنامه برای
هر کرنل میتواند محیط متفاوتی داشته باشد.
- در اکثر برنامههای ریکاوری ، با دکمههای کم و زیاد کردن صدا، بر روی
گزینهها بالا و پایین رفته و با دکمه ی Power و یا بعضی اوقات Home
گزینهها رو انتخاب میکنیم.
فلش کردن (Flashing): فلش کردن چیزی بر روی دستگاه تان، اغلب به معنی نصب آن روی حافظه فقط خواندنی (read-only memory) موبایل است. برنامههای قابل فلش معمولا به صورت فایل فشرده zip عرضه میشوند و با استفاده از ریکاوری یا توسط ADB نصب هستند.
Firmware : بصورت خیلی ساده بخواهیم بیان کنیم، میشه راه انداز و برنامههای مورد نیاز یک سخت افزار که بر روی رام ریخته میشود. فرق فیرمور با راه اندازی که ما در سیستم عاملها استفاده میکنیم، در اینه که فیرمور بر روی رام ریخته میشه، ولی راه اندازها از طریق سیستم عامل نصب میشوند. معمولا فیرمور برای بهبود کارایی سخت افزار، در طی فواصل زمانی توسط شرکت سازنده ارائه میشوند.
ADB: مخفف واژه Android Debug Bridge به معنی پل دیباگ آندروید است . این ابزار همراه با Android SDK در اختیار قرار میگیرد و برای کنترل و ارتباط با دستگاه آندرویدی شما کاربرد دارد . این ابزار و یا بهتر بگم مجموع دستورات داخل فولدر tools از Android SDK قرار دارد . این دستورات مهمترین اطلاعاتی هستند که هر فرد آندروید داری باسد از آنها برای گوشی خود استفاده کند پس یاد گیری این دستورات از واجبات آندروید است تا شما بتوانید عملیات ابتدایی را برای گوشی خود انجام دهید . دستورات ADB بسیار زیاد هستند و بعضی از دستورات به صورت گردشی اجرا میشوند تا شما برای توقف آنها دستوری صادر کنید و اطلاعات کوچکی در هر با بررسی را در اختیار شما قرار میدهند .
بریک شدن (Bricking): این عبارت یک اصطلاح هکری برای توصیف تلفنی است که نرم افزار آن نابود شده و دیگر کار نمیکند. به طور معمول یک ابزار بریک شده را با صرف زمان، پشتکار و هوش کافی میتوان به زندگی برگرداند. اما این کار همیشه امکان پذیر نیست. در کل هنگام سر و کله زدن با نرم افزارهای بنیادی که روی موبایل شما جا خوش کرده اند، باید خطر بریک شدن را هم به جان بخرید. هرچند که امروزه احتمال وقوع این خطر هنگام روت کردن، بسیار پایین بوده و در صورت مهارت فردی، تقریبا ناچیز است
Overclock/Underclock : این اصطلاح به این معناست که شما یک Custom Kernel نصب کردید که امکان بالا بردن یا پایین آوردن فرکانس سی پی یو گوشی رو بهتون میده. بیشتر گوشیها روی یک سرعت سی پی یو(فرکانس) معین کلاک بندی شدن (عموما ۲٫۴ مگاهرتز)، اما اگر سی پی یو گوشی تون رو Overclock کنید، میتونید این سرعت رو به دلخواه خودتون تغییر بدید. اورکلاک کردن، سرعت کارکرد گوشی شما رو بالا میبره ولی خب از اون طرف هم عمر باتری رو پایین میاره! Underclock کردن دقیقا عکس عمل Overclock کردن هست؛ آندرکلاک کردن، سرعت عمل سی پی یو رو پایین میاره؛ در نتیجه سرعت عملکرد دستگاه کند میشه و عمر باتری افزایش پیدا میکنه.
Mod (مد) : یک Mod به طور ساده یک فایل اصلاح کننده برای نرم افزار گوشی هست که میتونه شامل اضافه کردن قابلیتهای جدید یا تغییر طرح بندی بصری گوشی شما مثل تغییر مکان ساعت به قسمت وسط نوار اطلاع رسانی یا وارون کردن رنگها در نرم افزار اس ام اس باشه. Modها معمولا فایلهای ZIP قابل فلش هستن که در Custom Recovery فلش شدن.
Force Close : به اختصار در مجامع اندرویدی FC خوانده میشود . وضعیتی ست که سیستم عامل کدهای داخل یک برنامه ثانویه یا ثالثیه را قبل از اجرا چک میکند و متوجه میشود که به دلیل اشکالات ش میتواند منجر به crash کردن سیستم بشود . برای همین قبل از اجرا برنامه را میبندد و یک پیغام مبنی بر بستن برنامه به دلیل اشکالات میدهد که به پیغام FC معروف است.
Soft Reset : هنگامیکه گوشی هنگ کرد یا در نرم افزار یا برنامه ای قفل کرد میتونید این کار رو انجام دهید.برای Soft Reset کافیست که کلید Power را به مدت ۶ ثانیه نگه دارید...
Hard Reset : معمولا قبل از نصب رام بهتره که گوشیتون رو ریست فکتوری یا همونهارد ریست کنید. برای Hard Reset باید ابتدا وارد Recovery Mode بشوید. در صفحه مذکور، چند گزینه وجود دارد ، یکی از آنها Wipe data/factory reset است ، در این صفحه از کلیدهای Volume up/down برای Navigation بین گزینهها و از کلید Home برای انتخاب گزینه استفاده میشود. با کلید Volume down به روی گزینه Wipe data/factory reset بیایید و با کلید Home آن را انتخاب کنید ، گوشی شما Hard reset شده و دوباره به صفحه Recovery Mode باز میگردید، حالا با پایین نگه داشتن کلید Power , گوشی را soft reset کنید .
wipe کردن : وایپ کردن عملیست که در اثر آن تمامی اطلاعات گوشی به صورت کامل پاک خواهند شد در واقع یک نوع fctory reset با قدرت بیشر است که در مواقع نصب رام یا بروز مشکلات جدی برای گوشی انجام می گیرد. بهترین نوع وایپ کردن وارد شدن به ریکاوری و انجام Wipe factory reset , Wipe dalvik cache و Wipe cash partition و Wipe Battery status میباشد...
Wipe Cache که حافظه جانبی Cache رو پاک میکنه، این حافظه اطلاعات مربوطه به برنامهها رو ذخیره میکنه که سریعتر اجرا شوند و هر وقت برنامه رو دوباره اجرا کنید اون اطلاعات دوباره ذخیره میشه بنابراین پاک کردنش ضرری نداره.
Wipe Dalvik Cache که حافظه جانبی Dalvik Cache رو پاک میکنه. در کل حافظه ایه که توسط Dalvik Virtual Machine استفاده میشه و Dalvik VM برنامهها رو اجرا میکنه و اطلاعات لازم برای اجرای برنامهها و ارتباطشون به هم رو روی Dalvik Cache ذخیره میکنه. پاک کردن این بخش فقط باعث میشه دفعه بعد که گوشی رو روشن میکنین یک مقدار طول بکشه تا روشن بشه، مثل وقتی که رام جدید نصب کردین.
Wipe Battery Stats اطلاعات مربوط به عملکرد باتری رو پاک میکنه. این کار هنگام نصب رام جدید توصیه میشه تا باطری بهتر کالیبره بشه.
نکته : وایپ از ریکاوری مود و توسط برنامه CWM انجام میشه . Wipe Data و Wipe Cache هر دو در صفحه اول ریکاوری مود هستند اما Wipe Dalvic و Wipe Battery Stats بعد از ورود به ریکاوری مود داخل گزینه Advance که وارد شدین این گزینهها نمایان میشن .
Data2EXT : حافظه
داخلی گوشیهای آندرویدی از چندین پارتیشن تشکلیل شده اند ! ۳تا از این
پارتیشنها، system , data , cache هستند که هر کدوم کاری انجام میدن و از
چیزی نگه داری میکنن.
پارتیشن system که یکی از مهم ترین پارتیشنهاست و از رام نگه داری میکند و
همیشه به صورت فقط خواندنی یا Read-only هستش ؛ البته میشه از Read only
درش آورد و اطلاعات روز ذخیره کرد که راههای خاص خودشو داره مثل System
Overlay.
پارتیشن data از تمام اطلاعات و دادههای کاربر مثل برنامهها و بازیها،
دیتای برنامهها و بازیها (مثل رکورد و تنظیمات و ..) و تنظیمات گوشی و
خلاصه هرچی که کاربر ذخیره میکنه رو نگه داری میکنه ! (عمل WIPE این
پارتیش رو فرمت میکنه)
کار app2sd این است که همه نرم افزارهایی که کاربر نصب میکند را به یک
پارتیشن درون کارت مموری گوشی که فرمت ext2 یا ext3 و یا ext4 دارد ( که از
فرمتهای پارتیشن بندی linux هستند ) انتقال میدهند. (برای استفاده از این
قابلیت حتما باید گوشی خود را روت کنید )
BusyBox : به
صورت خلاصه BusyBox مکملی است که بر روی Custom Romهای سیستم عامل Android
نصب میشود و این گوشیها را قادر میسازد تا از دستورات Linux استفاده
کنند.
DLNA : استانداردی برای ارتباط بین دستگاههای دیجیتال با مصرف خانگی روی بستر شبکههای تحت آی پی است .
این استاندارد از سال ۲۰۰۴ راه اندازی شده و تا کنون بیش از ۲۴۵ شرکت مطرح
جهان تحت آن قرار گرفته اند . دستگاههایی که با این استاندارد کار میکنند
میتوانند در صورت اتصال به یک شبکه خانگی از امکاناتی همچان اشتراک گذاری
منابع اطلاعات و بسیاری امکانات شبکه به راحتی برخوردار شوند . امروزه
محصولاتی چون لپتاپ ،گوشیهای تلفن همراه ،تلویزیون ،دستگاههای پخش صوتی
،گیرندههای ماهواره ای و ... تحت این استاندارد قرار دارند.
APK : نام فرمت (پسوند ) فایل اپلیکیشنهای اندروید هست که بر روی گوشی شما نصب میشن. تمامینرم افزارها و بازیهایی که شما از گوگل پلی یا منابع دیگر دریافت میکنید، دارای پسوند APK هستن. شما میتونید این نوع فایلها رو با انتقال به مموری داخلی یا خارجی، در گوشی خودتون نصب کنید.
فایلهای ODEX: در فایلهای سیستمیاندروید، برنامهها با پسوند apk ارائه میشوند. این نرم افزارها مجموعه ای از فایلهایهای ODEX هستند که مبنای آنها ذخیره ی فضای حافظه هست. این فایلهای ODEX دقیقا مجموعه ای از قسمتهای مختلف یک نرم افزار هستند که برای قبل از بوت شدن بهینه شده اند. با این کار کاهش پروسه بوت شدن سریعتر انجام میپذیرد. برنامههایی که از طریق ODEX طراحی میشوند، همه ی فایلهای آنها در اولین بوت سیستم عامل، اکسترکت (باز) شده و درون حافظه کپی میشوند. برای اجرای بعد دیگر نیازی به اکسترکت کردن نیست، همه ی فایلها وجود دارند، بدلیل اینکه نیازی به اکسترکت دوباره ی فایلها نیست، سرعت اجرای برنامههای ODEX بسیار بالاست. و بخاطر اینکه قبل از اجرا شدن، اکسترکت شده اند، هک کردن آنها بسیار سخت میباشد.
فایلهای DEODEX: اصولا DEODEX به منظور ویرایش و بازگردانی فایلهای ODEX بکار میره، بصورتیکه فایلهای اکسترکت شده در ODEXها جمع آوری میشوند و بصورت یک مجموعه در میآیند. بنابراین فایلهای اکسترکت شده، بصورت فایلهایی با نام classes.dex دوباره اسمبل میشوند. با انجام این کار تمامیفایلهای یک نرم افزار با هم در یک مجموعه برگشت داده و یک جا جمع آوری میشوند. در نتیجه امکان تغییرات فایل ODEX با این روند فراهم میشود.
در کل، تمامینرم افزارها و یا رامهای deodex شده ، تمامینرم افزارها و فایلهای آنها برگشت داده شده و بصورت متحد در یک مجموعه جمع آوری شده، و دیگر از طریق مکانی دیگر اجرا نمیشوند. با این کار، ما میتوانیم تمامیتغییرات را در آنها انجام دهیم.
Radio : رادیو
شاید مهمترین قسمت گوشی شما باشد ( این قسمت خظرناک ترین قسمت گوشی است و
فقط با این قسمت است که شما به راحتی میتونید گوشیتون رو Brick کنید و اگر
گوشیتون Brick بشه ئیگه را برگشتی نخواهد داشت )
رادیو شامل همه فایلها و ابزاری است که گوشی شما برای همه نوع ارتبازاتی
که دارد از اونها استفاده میکند . این ابزارها شامل همه شبکههای بیسیم و
همه ارتباطات نرم افزار با مادربرد و همه سخت افزارها میشود . در انتخاب و
تعویض این نوع فایلها خیلی دقت کنید چون شاید باعث شوند که شما دیگر گوشی
آندرویدی نداشته باشید .
Android SDK : برنامه ای است که بوسیله این برنامه میتوانید همه دستورات مربوط به آندروید را در کامپیوتر اجرا کنید . Android SDK به صورت یک پک از سود خود گوگل برای همه آندروید داران عرضه شده است اما به علت اینکه ما ایرانی هستیم و گوگل برای ما ***** میباشد پس به اجبار باید گوگل را دور بزنیم . اگر گوشی دارید که آندروید دارد پس حتما باید Android SDK را دانفلود کنید تا بتونید مراحل اولیه کارها با آندروید را انجام بدهید .
روت کردن (Rooting): اجازه ی دسترسی به فایلهای سیستمی!
روت کردن یک ابزار به معنی در اختیار گرفتن کامل آن و دستیابی به
تمامیبخشهای دستگاه است.روت کردن به این معنی است که شما میتوانید به
دیگر اپلیکیشنها و فایلهای سیستمیگوشی هم دسترسی داشته باشید. زیرا
بسیاری از نرم افزارها (مانند برنامههای پشتیبان گیری) برای کارکرد
بهینه به چنین دسترسی نیاز دارند.
به عبارت دیگر روت کردن به عملی گفته میشود که با انجام آن شما این امکان
را خواهید داشت که از تواناییهای گوشی اندرویدیتان تمام استفاده را ببرید
با روت کردن شما امکان استفاده از اقیانوسی از کاستوم رامها و سایر
ابزارهای ارایه شده برای گوشی را خواهید داشت . Root کردن در دستگاه
آندروید باعث اضافه شدن یک برنامه کوچک Linux به اسم SU که مخفف عبارت
SuperUser هستش میشود که به شما اجازه میده که برنامهها و دستورات مختلفی
رو اجرا کنید . هر چیزی ، چه برنامه چه یوزر و چه یک دستور دارای یک درجه
بندی هستش که در سیستم عامل تعریف شده . یوزری که دستگاه خودش رو Root
میکنه همانند یک رئیس هستش که میتونه هر کاری رو بر روی دستگاه انجام بده (
خوب یا بد ) ، نکته ای که باید به آن توجه کنید ، از بین رفتن گارانتی
دستگاه با روت کردن آن است، البته با آنروت کردن و نصب رام استوک ، گارانتی
برمیگردد.